Ei av forklaringane finn ein om ein grev i jorda. Det mektige leirlaget som utgjer jordbotnen, gir mykje næring til plantene. Svartor vil ha godt med væte, og trivst derfor særleg godt i denne leira, som er kompakt slik at vatnet ikkje forsvinn vidare ned i jorda. Leira dannar ei samanhengande flate både ute i sjøen og inne på land. Ho var opphavleg avsett på djupt vatn, men seinare har landet stige,og noko av det som før var havbotn, er no vorte land.
Nokre stader har sjøen undergrave svartor, som dermed står som mangrove på ei tropestrand, med røtene på stylter. Om våren veks det kvite teppe av kvitveis mellom oretrea. Der lyset frå sjøen blir reflektert inn i skogen, blir blomane lokka fram. Også dei grunne vikane langs stranda husar ein særprega vegetasjon. I fjørevekslingssona på leira trivst det sjeldsynte dvergålegraset. I strandsona finst òg små strandenger med saltsiv, strandstjerne og strandvindel.
Svartor har ein særs viktig økologisk funksjon. Han lever i symbiose med ein strålesopp (eigentleg ein bakterie) i knollar på røtene. Strålesoppen kan ta opp nitrogen frå lufta og omdanna det til kjemiske bindingar, som treet kan gjera seg nytte av. Ulikt dei fleste andre lauvtrea feller svartor lauvet grønt. Mykje av nitrogenet, som har samla seg i bladverket, blir frigjort til leirjorda når det blir brote ned om hausten. På den måten hjelper svartoren andre planter med nødvendig næring.
Skogen kan gi inntrykk av å vera gammal, med mykje vivendel som slyngjer seg oppetter svartorstammene. I røynda er han relativt ung, yngre enn 70 år. Trea har vakse raskt fram på område som tidlegare var beitemark eller strandeng. Framleis finst det små restar av open, gammal beitemark, der oren snøgt spreier seg. I den tette skogen er derimot treets evne til å formeira seg kraftig svekt, og her er det knapt ungtre att å sjå. I staden er eit anna lauvtre i rask utvikling, platanlønn. Fleire tre er komne i frømogen alder, og talrike unge individ er på veg opp. Om naturen får gå sin gang, vil den innførte platanlønnen i framtida bli eit dominerande treslag i Hystadmarkjo.
