D/S "Framnæs" gjekk i rutefart mellom Bergen og Sogn og Fjordane frå 1858 til 1951. Frimerket var eitt av åtte i utgåva <b>Posten 350 år II</b> som kom ut 20. september 1996.
D/S "Framnæs" gjekk i rutefart mellom Bergen og Sogn og Fjordane frå 1858 til 1951. Frimerket var eitt av åtte i utgåva Posten 350 år II som kom ut 20. september 1996.
Written by Hermund Kleppa
Published 24.02.2004
Frimerke / Stamp

Sogn og Fjordane på frimerke - båtar

Posten har opp gjennom åra gjeve ut kring 20 frimerke som motivmessig har tilknyting til Sogn og Fjordane. Fire av dei har skipsmotiv, - Fylkesbaatane sine skip ''Framnæs'', ''Hornelen'' og ''Kommandøren'', og Det Stavangerske Dampskibsselskab sitt hurtigruteskip ''Sanct Svithun''.

''Framnæs''-frimerket

Frimerket med D/S ''Framnæs'' kom ut 20. september 1996 som nummer to av åtte i ei frimerkeutgåve for å markera Posten sitt 350 årsjubileum. Utgåva skulle illustrera posttenester og postkommunikasjon. I Norgeskatalogen (over norske frimerke gjennom tidene) har ''Framnæs''-frimerket nemninga Postføring på skip - D/S Framnæs (bygd 1857).

D/S ''Framnæs''

Nordre Bergenhus Amts Dampskibe (frå 25. januar 1919 Fylkesbaatane i Sogn og Fjordane og frå 2003 marknadsført under namnet Fjord 1), sette dei to fyrste dampskipa sine i fart mellom Bergen og Nordre Bergenhus Amt (Sogn og Fjordane fylke frå 1918) i desember 1858 og januar 1859. D/S "Framnæs" gjekk fyrste turen sin frå Bergen 2. desember 1858 og denne datoen er rekna som skipingsdagen for Fylkesbaatane.

Dette biletet av D/S "Framnæs" la Sverre Morken til grunn då han laga Framnæs-frimerket til postjubileums-utgåva i 1996. Dampskipet "Framnæs" på 247 tonn dw vart levert frå skipsverftet A. Denny i Dumbarton i Skottland. Skipet hadde ein to-sylindra maskin og gjorde ein fart på 10 knop. I 1909 vart båten påbygd ved Akers mekaniske verksted i Oslo. Fire år seinare grunnstøytte båten og sokk i Nesefjorden i Solund, men vart heva, reparert og sett inn att i rutefart. Den 8. november 1944 vart "Framnæs" ...
Dette biletet av D/S "Framnæs" la Sverre Morken til grunn då han laga Framnæs-frimerket til postjubileums-utgåva i 1996. Dampskipet "Framnæs" på 247 tonn dw vart levert frå skipsverftet A. Denny i Dumbarton i Skottland. Skipet hadde ein to-sylindra maskin og gjorde ein fart på 10 knop. I 1909 vart båten påbygd ved Akers mekaniske verksted i Oslo. Fire år seinare grunnstøytte båten og sokk i Nesefjorden i Solund, men vart heva, reparert og sett inn att i rutefart. Den 8. november 1944 vart "Framnæs" påteken av allierte flystyrkar i Frøysjøen. Fem passasjerar og ein matros miste livet. Like mange vart såra. Båten gjekk no i opplag, men vart reparert ei tid seinare og teken i bruk på ny. Men gamle "Framnæs" song på siste verset. I 1951, etter 93 års teneste, gjekk turen til eit skipsopphoggingsfirma i Antwerpen.
Datering
Ukjend.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
I Steamers of the Fjords, Per Alsaker-samlinga.

''Hornelen''-frimerket

Posten har i ei årrekkje gjeve ut Norden-frimerke. Dette er frimerke dei nordiske landa samarbeider om. Frimerka kjem ut samstundes og har felles motiv eller felles tema. Norden-utgåva XII som kom ut 30. april 1998, hadde Kystfart som fellestema. Her var Posten verkeleg raus mot Sogn og Fjordane. To fylkesbåtar pryder frimerka, det eine skipet av eldre dato, det andre eit moderne.

D/S ''Hornelen''

"Hornelen" var det tredje skipet til Fylkesbaatane, levert frå C Mitchell & Co i Newcastle i 1866. Båten var litt større enn "Framnæs", og gjorde same fart. "Hornelen" vart også ombygd etter kort tid, i 1880-åra, ved Nylands Verksted. I 1915 gjekk båten på grunn og sokk på Svanøybukta, men vart heva, reparert og sett inn att i rutefart i 1917. Eit nytt uhell følgde i 1926. Då grunnstøytte "Hornelen" og sokk i Feiefjorden, men på ny heva og reparert. Som "Framnæs" vart "Hornelen" teken ut or fart i 1951 og seld til opphogging.

'Sanct Svithun''-frimerketnder okkupasjonstida 1940 - 1945 gav Posten ut ei rekkje frimerke med tilleggsverdiar. Utgåva 20. mai 1944 har tittelen Krigsforlis og tilleggsverdiane skulle gå til skadde og etterletne etter søkkte skip. Det eine av tre frimerke, 15 øre + 10, har senkinga av hurtigruteskipet ''Sanct Svithun'' som motiv. Skipet forliste ved Ervika i Selje kommune.

Svart var ein praktisk farge på båtar som stadig gjekk til og frå kai, men kvitmåla skip gjorde seg betre i augo på utanlandske turistar. Difor vart fleire av amtsskipa i åra kring århundreskiftet 1900 måla kvite til sommarsesongane, som D/S "Hornelen" på dette biletet.
Svart var ein praktisk farge på båtar som stadig gjekk til og frå kai, men kvitmåla skip gjorde seg betre i augo på utanlandske turistar. Difor vart fleire av amtsskipa i åra kring århundreskiftet 1900 måla kvite til sommarsesongane, som D/S "Hornelen" på dette biletet.
Datering
Ukjend.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
I Steamers of the Fjords, Per Alsaker-samlinga.

D/S ''Sanct Svithun'' og krigsforliset

Hurtigruta har to anløp i Sogn og Fjordane, Florø og Måløy. Regelmessig har ''hurtigruta'' fare forbi på sør og nord sidan starten i 1883. Den 30. september 1943 var ''Sanct Svithun'' på sørgåande vest for Ervik på Stadlandet. Brått dukka allierte fly opp og bomba båten i brann. Kapteinen sette kursen beint mot land for å berga mannskap og reisande. Folk frå Ervik kom til og gjorde ein bergingsinnsats det gjekk fråsegn om lenge etterpå. Det Stavangerske Dampskibsselskab som åtte båten, gav midlar til eit minnekapell i Ervik som takk og anerkjenning for bergingshjelpa. 44 nordmenn sette livet til og ein stad mellom 12 og 20 tyske soldatar. Over 70 vart berga.

D/S "Sanct Svithun" gjekk i hurtigruta for Det Stavangerske Dampskibsselskab. Skipet vart levert frå eit skipsverft i Danzig (Gdansk) sommaren 1927 og straks sett inn i rutefart. Det nye hurtigruteskipet gjorde 14 knops fart, hadde høg standard og vart kjend som ein god sjøbåt.
D/S "Sanct Svithun" gjekk i hurtigruta for Det Stavangerske Dampskibsselskab. Skipet vart levert frå eit skipsverft i Danzig (Gdansk) sommaren 1927 og straks sett inn i rutefart. Det nye hurtigruteskipet gjorde 14 knops fart, hadde høg standard og vart kjend som ein god sjøbåt.
Datering
Ukjend.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
I Årbok 1933. Stavanger Turistforening. Stavanger 1933.

''Kommandøren''-frimerket

Frimerket med motiv av ekspressbåten ''Kommandøren'' var det andre i Nordenutgåva XII omtala ovanfor. Båten er på veg utover Sognefjorden ved Balestrand. I bakgrunnen syner fjella opp frå Esebotnen inst i den vesle fjordarmen Esefjorden.

M/S ''Kommandøren''

"Flaggskip i flåten og først i sitt slag". Det er overskrifta til stykket om M/S "Kommandøren" i boka om Fylkesbaatane sine skip i åra 1858-2000. Båten vart levert frå Kværner Fjellstrand AS, Omastrand, våren 1990 og døypt i Måløy 4. april. Båten har seinare gått i ruta Bergen-Selje-Bergen.

"Kommandøren" er sertifisert for 287 passasjerar, med plass for 186 i hovudsalongen og 101 i panoramasalongen. Marsjfarten er 36 knop.

Somme skipsnamn har gått i arv. Både "Framnæs" og "Hornelen" har vore brukte om att, og det same er tilfelle med "Kommandøren". Den fyrste "Kommandøren" (på biletet ved Balestrand med fjella opp frå Esefjorden som bakgrunn) vart levert frå Akers mekaniske verksted i 1891, seinare ombygd to gonger, i 1910 og 1930. Båten gjekk på grunn ved Alversund 8. februar 1945, men vart berga og lagd i opplag i Bergen. Den fyrste "Kommandøren" enda sine dagar for godt medan båten låg i opplag. Ein full sjømann på...
Somme skipsnamn har gått i arv. Både "Framnæs" og "Hornelen" har vore brukte om att, og det same er tilfelle med "Kommandøren". Den fyrste "Kommandøren" (på biletet ved Balestrand med fjella opp frå Esefjorden som bakgrunn) vart levert frå Akers mekaniske verksted i 1891, seinare ombygd to gonger, i 1910 og 1930. Båten gjekk på grunn ved Alversund 8. februar 1945, men vart berga og lagd i opplag i Bergen. Den fyrste "Kommandøren" enda sine dagar for godt medan båten låg i opplag. Ein full sjømann på ein tysk MTB sende ein torpedo i skipet 29. mars 1945.
Datering
Ukjend.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
Normann/Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane.


Norgeskatalogen 2003 Oslo 1998.
Fylkesbaatane i Sogn og Fjordane gjennom 100 år. Bergen 1958.
Bent, Mike: Steamers of the Fjords. Bergen shipping since 1839. Maritime Press 1989.
Torvanger, Magnus Helge: 101 Fjordabåtar [...]. Selja Forlag 2000.