Stabburet frå Sogn og Fjordane på jubileumsutstillinga i Kristiania 1914. Byggmeister John Hove i Vik bygde stabburet. Godseigarane Heiberg og Knagenhjelm på Kaupanger og Rumohr på Franningen gav tømmeret. Avisa Sogningen, Vik, skreiv at det var eit typisk «Vestlandsstabbur», 9 x 6,5 m, med svalgang på framsida og langsidene.  
Datering
1914
Fotograf
Faksimile/Avisa "Aftenposten"
Eigar
Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Grunnlovsjubileum 2014 – Velfylt «sognestabbur» på jubileumsutstillinga 1914

I 1914 markerte Noreg 100-årsjubileet for grunnlova på mange måtar. Den store jubileumsutstillinga i Kristiania skulle visa næringslivet, hus og heim, norsk kunst, idrett og friluftsliv, m.m.. Eit stabbur «fra Sogn», fullt med tradisjonsmat og «velrenomeret Sogneøl», vekte stor merksemd.

«Utstillingsstabburet»

Aftenposten og fleire andre Kristiania-aviser hadde «meget rosende ord om Staburet». Det var «Nordre Bergenhus jordbrukslag» og den lokale utstillingskomiteen i Sogn og Fjordane som stod bak tiltaket. Byggmeister John Hove bygde stabburet i Vik. Han hadde og laga teikningar. Tømmeret var gjeve av godseigarane Heiberg og Knagenhjelm på Kaupanger, og Rumohr på Frønningen. Stabburet var ferdig i mai. Eit «typisk gammelnorsk Vestlandsstabbur» skreiv «Sogningen», 9 meter langt, 6,5 meter breitt, og med svalgang på framsida og på langsidene. Det nybygde stabburet vart demontert og frakta til Kristiania via Bergen.

På haustutstillinga

Stabburet «fra Sogn» stod oppsett på den store utsillingsplassen på Frogner då haustutstillinga opna i september, og bygningen var fylt opp med alt det Sogn og Fjordane kunne by på av produkt frå landbruk og fiske. Lensmann Anfinn Øen i Vik, formann i Sogn og Fjordane sin utstillingskomite, helsa pressa velkommen og var «elskværdig Vært».

Image
Lensmann Anfin Øen i Vik (1868-1928) var formann i Sogn og Fjordane sin lokalkomite i den nasjonale jubileumsutstillinga i hovudstaden 1914.
Datering
1914
Fotograf
Ukjend/I Sogn og Fjordane landbruksselskap 1857-1957.
Eigar
Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

 «alskens Lekkerbidskener»

Aftenposten hadde utførleg og rosande omtale av dei utstilte produkta:

 «Der hænger fine Laar og store fete Spekeskinker fra Taget, og paa hylderne står alskens Lækkerbidskener, og den vel bereiste ser straks, - lugter kanske ogsaa bl.a. formedelst Gammelosten – at dette er Saker fra Nordre Bergenhus, og da specielt frå Sogn. Der var mel av alle kornsorter, endog Barkemel av Almetræets Bark, som vore Forfædre livnærte sig med i Krigsaarene for vel 100 år siden [1807-1814], der var delikate Syltetøier, funklende Frugtvine, nedlagte Frugter og Bær av et fristende Udseende, fet Røkelaks, talrike Variationer av Flatbrød, fra det groveste, hvortil også Barkemel brukes, til det tyndeste og fineste.

Selvfølgelig var Fiskenæringen godt representeret, Tørfisk og Klipfisk, salt og røket Makrel og Sild som maa ha struttet av Velvære, da de blev fanget, der var det lækreste Sætersmør, solide Staburpølser, en Række Variationer av Ost, - som den allerede antydet ikke minst Gammelost, - hermetisk nedlagt Faarekjød, smukke Prøver paa den bekjendte Sognefrugt og meget andet. Selvfølgelig manglet heller ikke et par Dunke velrenomeret Sogneøl.

Og alt ser så pent arrangert og ser saa appetitlig og tiltrækkende ut, at Lysten til at gjøre et raskt Indhug næsten overmander den Besøkende.

Den lille Utstilling er et interessant Led i den store Utstilling for huslig Økonomi. Den viser, hvad Vestlandsbønderne kan producere for Hjemmeforbruk, og den bærer et glædeligt Bud om Selvhjulpenhet og den tradisjonstro Utvikling.»

Andre aviser

Morgenbladet:
«god kost og kraftig kost og nasjonal kost». «Vi var invitert til at ta Sakerne i øiesyn, og til at smake paa dem. Og lensmand Øen fra Vik var en elskværdig Vert. Vi fik deilig Spekekjød, Røkelaks, Pølse, forskjellige Sorter Flatbrød og sterkt og godt Sogneøl. Det var ikke Hverdagskost [for Morgenbladet], og det smakte fortræffelig. Det var saa uendelig meget delikat som vi ikke orket at smake paa, men som saa indbydende og fristende ut, at det nok faar Folks Tænder til at løbe i Vand. […]

Al sognematen var delikat og tiltalende. Mest av alt festet vi os ved de 24 Spekelaar, som hang i Taket, men som desværre var solgt allerede en Time efterat de var blit hængt op. Sogns Utstilling i Staburet skal bedømmes kollektivt, og den gode Sognekost vil nok smake Juryen (…).

Tidens Tegn:
«I sin Enkelhed er denne Samling av de mest seværdige; fordi den gir en virkelig Ugsigt over disse Bygders Hverdagskost.»

Verdens Gang:
«Av de Ting, som særlig tiltrak sig Opmærksomhet var Frugt, Saft og Syltetøier av forskjellig Slags, deriblandt hermetiske. I det hele var det et Utvalg av Stabbursmat saa rikholdig, at den Husmor som har et saadant Stabur at gaa til, ikke behøver at løpe i Butiken eller være ængstelig om der kommer Gjæster til Gaarden.»

«God norsk mat»

Ikkje berre avisene i Nordre Bergenhus (Sogn og Fjordane) og hovudstaden hadde oppslag om Sogne-stabburet. Under overskrifta «God norsk mat» siterte avisa Indtrøndelagen frå Dagbladet:

Staburet fra Sogn har vakt megen opsigt i Kristiania, hvor pressen priser høit dets gode mat. Saaledes skriver bl.a. Dagbladet:

Like i nærheten av den store bondegaard på utstillingen vil man ha lagt merke til et stabur fra Sogn. I anledning av utstillingen for huslig økonomi har lokalkomiteen for Nordre Bergenhus amt hatt den utmerkedede ide aa fylde staburet med alslags god sognemat. Hensigten er aa gi de besøkende et billede av hvad der gjennem lange tider har været den viktigste kost i distriktet.

Der ligger flatbrød af 6 slags mel og der er almeflatbrød – barkebrød, som slett ikke smaker værst, men som nu ikke længer brukes i husholdningerne. Der er sild, klipfisk, tørfisk, røkesild, røkelaks, spekemakrel, der er fin-fin ost av mange sorter, der er salt faarekjøt og spekelaar og skinke, der er pærer og saft og bærvine og syltetøier. Og sist, men ikke minst, 2 ankere ekte mørkt heimabrygg sogneøl, som alle besøkende får kjenne duften av.

Den interessante utstillingen er arrangert av lensmann Øen og amtsagronom Lende. Den viser folk hvor kraftig og god kost den gamle bondemat er. Den er utmerket reklame for gammel god norsk husholdning.

Image
Karl Lende (1868-1921), fylkesagronom i Sogn og Fjordane 1898-1933, var ein sentral aktør i prosjekt Stabbur med tradisjonsrik mat og drikke på den nasjonale jubilemsutstillinga i hovudstaden 1914.
Datering
1914
Fotograf
Ukjend/I Sogn og Fjordane landbruksselskap 1857-1957
Eigar
Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

 

Finst utstillingsstaburet i jubileumsåret 2014?

Det kan sjå ut som lensmann Øen og hjelparane hans ikkje berre synte fram og let folk få smaka det ypparste av tradisjonsrik mat og drikke frå Sogn og Fjordane. Det var ei salsutstilling. Dei 24 spekelåra på rad og rekkje under mønsåsen vart rivne bort på ein time. Utstillingslokalet var og til sals. I følgje Verdens Gang var prisen 2000 kroner. No lurer vi på korleis det gjekk, om jubileumsstabburet 1914 frå Sogn og Fjordane finst inkon staden?


Avisa "Sogningen", Vik. 09.05, 03.10, 00.10.1914.