Ospelibrua fører inn til den 2560 m lange Ospelitunnelen.
Datering
1976.
Fotograf
Knut Enstad.
Eigar
Ola Jegleim.

Byggjing av heilårsveg over Strynefjellet

17. oktober 1978 opna kong Olav heilårsvegen over Strynefjellet. Vegprosjektet var den gongen det største i Sogn og Fjordane nokon gong. I 1965 var vegen kostnadsrekna til 63.8 mill. kroner. Den reelle kostnaden vart det doble. Heilårsvegen over Strynefjellet var eit stort framsteg for samferdsla i fylket.

Linevalet

I ein periode var det snakk om tre alternative liner: Raudalslina, Grasdalslina og Bråtådalslina. Raudalslina følgde i stor grad den gamle driftevegen og hadde betre snøforhold enn til dømes Grasdalslina. Grasdalslina vart valt, sjølv om det var fleire usikre moment med denne lina.

Lang detaljplanlegging

Grasdalen var svært avstengt, sommar som vinter. Det var difor først etter opninga av Ospelitunnelen mellom Videdalen og Skjerdingsdalen, sommaren 1972, at det var råd å registrera skredfaren skikkeleg. Vegkontoret i Sogn og Fjordane gjorde omfattande undersøkingar som viste at dei skredutsette områda var store. Planleggjinga og innsamling av data hadde gått føre seg heilt sidan hausten 1969.

 

Image
Bilete er frå ei synfaring i Grasdalen 26. juni 1973. Då var det enno ikkje avgjort om det skulle bli tunnel eller veg i dagen gjennom Grasdalen. Frå høgre ser vi Kolbjørn Nord, Tor Walaker, anleggsleiar Harald Ynnesdal, Arne Hool, Nils Dårflot og Arne Erdal. Me ser Skjerdingsdalen til venstre og Grasdalen til høgre. I bakgrunnen ligg Skjerdingsdal-setra.
Datering
1973
Fotograf
Knut Enstad
Eigar
Ola Jeglheim

Vegdirektoratet kravde fleire alternativ

Vegdirektoratet kravde fleire undersøkingar. To liner i Grasdalen skilde seg etter kvart ut; ei vegline med tunnel, eller ei med veg i dalen og overbygg. Det siste vart gjenstand for mange vurderingar av rasekspertar. Mellom anna vart det lagt ut mykje sprengstoff for å kunna løysa ut snøskred. Det vart og gjort mykje for å finna ut meir om ver og snøtilhøve. Vegsjefane i dei to fylka og vegdirektør Torp gjekk inn for tunnel, som i ettertid viste seg å vera rett løysing. Men tunnelen var for kort, og difor måtte ein i ettertid byggja skredvollar.

Ein lang tunnel - eller fleire korte?

Under planleggjinga var tunnelar ein sjølvsagt del av prosjektet, men planleggjarane torde ikkje å gå inn for ein direkte tunnel på 11 km mellom Skåre og Breidalen. I staden vart vegen bygd med tre tunnelar med ei samla lengd på 10,8 km. Ein lang tunnel ville ha spart fleire store naturinngrep og gitt ein kortare, billegare og sikrare heilårsveg. Tungtransporten hadde sluppe den sterke oppstiginga mot Videsæter, og vegen ville ha vore sikra mot snøskred, som viste seg å bli eit problem.

Framdrift

I september 1969 starta arbeidet på parsellen Skjåk seter-Grotli. Arbeidet frå strynesida starta i 1970. Grunna snømengdene føregjekk arbeidet om sommaren, medan tunnelane vart drivne heile året. På 1950- og 60-talet var teknologien for tunnelbyggjing så vidt byrja å utvikla seg. Vegvesenet i Sogn og Fjordane hadde då bygd to tunnelar på nær 3 km, Lotetunnelen og Magnhildskardtunnelen. Her fekk dei for første gong nytta moderne teknologi. Tunnelane på heilårsvegen var difor godt innafor ramma av det som var mogeleg.

 

Image
Det første "spadetaket" ved Grotli Høyfjellshotel av Harald Kleiven frå Lom, 24. juli 1969.
Datering
1969
Fotograf
Knut Enstad
Eigar
Ola Jegleim

Tunnelarbeidet

Ospelitunnelen (2540 m), hadde gjennomslag 29. august 1972, Grasdalstunnelen (3720 m) i 1975, og Oppljostunnelen (4537 m) 1. november 1976. Tunnelstrekningane ligg for det meste i Sogn og Fjordane. Det vart nytta 800.000 kg sprengstoff og køyrt ut 800 000 m3 stein som vart nytta i vegfyllingar. Anleggsleiarar var Harald Ynnesdal i perioden 1969-75, og Ola Jeiglem i åra 1975-1977.

 

Image
Etter gjennomslaget i Oppljostunnelen. Frå venstre i framgrunnen er anleggsleiar Arne Hool, Per Reme, Paul Svarstad, anleggsleiar Ola Jegleim (frå Nordfjord-sida) og anleggsleiar Jens Kjølen (frå Oppland-sida).
Datering
1976
Fotograf
Knut Enstad
Eigar
Ola Jeglheim

Eit moderne tunnelanlegg

Tunnelane på Strynefjellet var dei første "moderne" tunnelane i fylket med sikkerheitsutstyr. Ved vegbommane ved tunnelane vart det montert høgtalaranlegg som vart styrde frå brøytestasjonane, og det vart installert anlegg for overvaking av giftige gassar og sikttilhøva. Overvakingsanlegget har vorte oppdatert og skifta ut fleire gonger. Sidan tunnelane på Strynefjellet ligg på høgfjellet, er dei svært utsette for nedising. Det vart difor montert kuldeportar i tunnelane.

Høgtideleg opning og stor fest

Vegen vart opna for trafikk 11. september 1977 og fekk riksvegnummer 15. Den offisielle opninga gjekk føre seg 17. oktober 1978. Då kunne kong Olav opna heilårsvegen mellom Stryn og Ottadalen i ein høgtideleg seremoni på Grotli. Kongen vart helsa av fylkesmennene, vegsjefane og dåverande vegdirektør Karl Olsen og alle vegarbeidarane. Etter opninga drog ein kortesje med vel 100 bilar over fjellet til Stryn. Langs vegen vaia det norske flagget på alle stenger, og folk i alle aldrar var møtte fram for å helsa kongen. Under mottakinga i Stryn fekk kong Olav ein minnestein i granitt som vart overrekt av tunnelarbeidar Akslund Åning. Til steinen var det festa ei sølvplate med inskripsjon. Om kvelden var det stor fest på samfunnshuset i Stryn med rakettoppskyting.

 

Image
Den offisielle opninga fann stad på Grotli, og Kong Olav opna vegen 17. oktober presis kl. 12.00. Trass i det dårlege veret var det mange frammøtte. Kong Olav heldt opningstalen med tidlegare ordførar, Per Reme, som ivrig tilhøyrar. Til venstre for Reme står stortingsmann Paul Svarstad, som og var med og kjempa fram vegen.
Datering
1978
Fotograf
Olav Handeland
Eigar
Statens vegvesen Region Vest

 

Image
Kong Olav fekk ein varm velkomst i Stryn, der det var reine 17. maistemninga. Folk hadde gått mann av huse for å sjå kongen.
Datering
1978.
Fotograf
Olav Handeland.
Eigar
Statens vegvesen Region Vest.

Heilårsvegen ein styrke for regionen og fylket

Vart heilårsvegen over Strynefjellet den suksessen som politikarane og næringslivet såg for seg? Om vinteren 1979 var gjennomsnittstrafikken 110 bilar i døgnet. I 2005 var årsdøgntrafikken 757, og i juli månad var trafikken 1949 bilar gjennomsnittleg per døgn. Mange var nok bekymra for at snømengdene på Strynefjellet skulle gjera det vanskeleg å halda oppe vegen vinters tid. I ettertid har det vist seg at Strynefjellet har få dagar i året stengd grunna snøforhold.

  • Ynnesdal, Harald: Strynefjellsanlegget. I Vegstubben, s. 7-, nr. 1-1972.
  • Holmøyvik, Lars Birger: Rapport frå Strynefjellet. s. 43-46, nr. 4-1975.
  • Holmøyvik, Lars Birger: Stor dag på Strynefjellet - og glad natt på hotell Alexandra. I Vegstubben, s. 7-8, nr. 4-1976.
  • Strynefjellsvegen offisielt opna. I Vegstubben, s. 22-24, 31, nr. 4-1978.
  • Lotsberg, Gunnar: Tunnelfylket Sogn og Fjordane. I Kommunalteknikk, nr. 3-2000

See also