100 år etterpå, i 1993, vart det reist ny "inntaksstolpe" på Grodås. - Fremst, på benken, sit dei som avduka steinen, dei to eldste dålevande telefonarbeidarne i Kjølsdalen: Anton Horn på 99 år og Harald Rutledal på 81 år.
100 år etterpå, i 1993, vart det reist ny "inntaksstolpe" på Grodås. - Fremst, på benken, sit dei som avduka steinen, dei to eldste dålevande telefonarbeidarne i Kjølsdalen: Anton Horn på 99 år og Harald Rutledal på 81 år.
Datering
1993.
Fotograf
Oddkjell Bosheim.
Eigar
Norsk Telemuseum/Oddkjell Bosheim.
Written by Harald Jarl Runde
Published 15.06.2001
Telefonline / Telephone line

Steinstolpen på Grodås

Den 9. juli 1993 vart det avduka ein solid telefonstolpe i stein på Grodås. Steinen er ein kopi av den fyrste inntaksstolpen til telefonstasjonen på Grodås. Inntaksstolpen vart reist på om lag same plassen 100 år før.

Telefonen kjem til Nordfjord

Det var private interesser som sto føre den fyrste telefonutbygginga i Nordfjord. I 1890-åra bygde Nordfjords Telefonselskab og Søndelvens Telefonselskab telefonlinjer på strekninga Eid - Hornindal - Sunnylven - Stryn - Innvik. Stryns Telefonselskab knytte seg til nettet på Tonning og om Innvik - Utvik fekk ein telefonsamband til Gloppen og fleire bygder i Sunnfjord. Her var det andre store private telefonselskapet i Fjordane: Sønd- og Nordfjords Aktietelefonsamlag som bygde ut eit tilsvarande privatnett.

I fleire av bygdene vart det etter kvart opna telefonstasjonar, eller rettare sagt talestasjonar. På Grodås fekk ein "centralapparat" eller vekslar. Som inntaksstolpe til stasjonen på Grodås vart det sett opp ein gedigen "bauta" med heimesmidt telefonjarn og fem isolatorar på toppen. På steinen vart det hogge inn "17de Mai 1893".

Nordfjords- og Søndelvens Telefonselskab fusjonerte i 1898 og i 1905/08 vart selskapet løyst inn av det statseigde Telegrafverket. Telegrafverket sette straks i gang ombygging og opprusting av linjenettet. Den gedigne inntaksstolpen på Grodås vart det etter kvart ikkje bruk for og den kom bort.

Det private Nordfjords Telefonselskab var godt organisert og godt drive. Rasmus Sindre på Sindre var kasserar og rekneskapsførar for selskapet så lenge han levde.Fjordenes Blad på Nordfjordeid var også ein god talsmann for telefonsaka og selskapet. Her har vi innkalling til Generalforsamling 1897.
Det private Nordfjords Telefonselskab var godt organisert og godt drive. Rasmus Sindre på Sindre var kasserar og rekneskapsførar for selskapet så lenge han levde.Fjordenes Blad på Nordfjordeid var også ein god talsmann for telefonsaka og selskapet. Her har vi innkalling til Generalforsamling 1897.
Datering
1897.
Fotograf
Kjelde: Fjordens Blad, 17. juni 1897.

100 år med telefon

Etter opptak av Hornindal kommune og i samarbeid med Norsk Telemuseum, vart det til 100-årsjubileet for telefonen reist ein kopi av steinen på om lag same plassen. Kommunen sto føre alle formalitetane ved prosjektet og kjøpte inn ein ny stein frå Nergård Steinindustri AS i Eide. Telemuseet sytte for reising, kopi av telefonjarn og isolatorar og minneplate med inskripsjon:

TELEFONEN I NORDFJORD 100 ÅR * NORDFJORDS TELEFONSELSKAB * 1893 - 1908 * Gjenreist av Hornindal kommune og Norsk Telemuseum 1993

Til arrangementet under Bygdedagane i Hornindal i 1993 var det invitert representantar for dei samarbeidande kommunane 100 år før, Televerket, Norsk Telemuseum og gamle telefonarbeidarar frå Sogn og Fjordane. Mykje folk var møtt fram og dei to eldste telefonarbeidarane i Kjølsdalen, Anton Horn og Harald Rutledal, sto føre avdukinga av den nye "inntaksstolpen". - Nei, no blir eg 'kje overraska over noke lenger, uttala den 99 år gamle Anton Horn til ein journalist etterpå.

Telefonarbeidarane i 1893 fotografert framfor stasjonen på Grodås. På kista framfor steinen sit entreprenøren for anlegget, ing. Hans Sivertsen (Hans Wingaard Friis). Til høgre for han, Hans J. Holmø, som var ein av iniativtakarane og pådrivarane for telefonen.
Telefonarbeidarane i 1893 fotografert framfor stasjonen på Grodås. På kista framfor steinen sit entreprenøren for anlegget, ing. Hans Sivertsen (Hans Wingaard Friis). Til høgre for han, Hans J. Holmø, som var ein av iniativtakarane og pådrivarane for telefonen.
Datering
1893.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
O. A. Lunde.
  • Runde, Harald Jarl: Litt om utbygginga av telefonnettet i Nordfjord. I Kulturdagane i Hornindal 1993, vedlegg til Fjordingen og Fjordabladet, juli 1993.
  • Sindre, Svein: Telefonen i Nordfjord snart 100 år. I Fjordingen. Julenummer 1990.
  • Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane: Arkivsaker ang. Nordfjords Telefonselskab.
  • Norsk Telemuseum, arkivet, mappe: Telefonjubileum - Stein Grodås 1993.
  • Norsk Telemuseum, arkivsaker ang. dei private telefonselskapa i Møre og Romsdal/Sogn og Fjordane.
  • Norsk Telemuseum, fotosamlingar.
  • Lenæs, Ingolf: Privattelefonen i Norge. Skien 1966.
  • Runde, Harald Jarl: "De spredte Distrikters gjensidige forbindelse." I Vestnorsk Reiseliv, nr. 2, 1997.
  • Sindre, Svein: Telefonutbygginga i Indre Nordfjord. I Hornindal Historielag. Historisk årsskrift, nr. 9 - 1993.
  • Thingvold, Georg H.: Televerket i Sogn og Fjordane fra 1858. Førde 1984.
  • Thingvold, Georg H.: Førde Telegrafstasjon 1875 - 1974. 1994.

Nettstader:

See also

Steinstolpen i Bygstad
Stolpeskuret i Horndalen
Telefonlinjene over Vikafjellet
Telefonlinjene over Sognefjellet
Hornshytta - Midjehytta