Geografisk plassering
Lærdal er ein av dei inste kommunane i Sogn. I vest har Lærdal sjøgrense i Aurlandsfjorden med Vik, i sørvest ei lang grense mot Aurland, i sør mot Hol og Ål, i søraust mot Hemsedal, i aust mot Vang og i nord mot Årdal. Lærdal har også sjøgrense mot Sogndal i Sognefjorden og ei svært kort mot Luster i Årdalsfjorden. Kommunen har kontakt med både fjord og fjell, og strekkjer seg frå Solsnes ved innløpet til Aurlandsfjorden i vest til Kjåbandet på austsida av Juklevatnet på Hemsedalsfjellet i aust. Sørlegaste punktet er ved Flågrunnane der grensa mellom dei tre kommunane Lærdal, Aurland og Hol møtest. Krekahøgdi, som ligg like nord for fremre Krekavatnet på fjellet mellom Årdal og Lærdal, er det nordlegaste punktet i kommunen.
Namnet
Namnet Lærdal har alltid vore eit bygdenamn, ikkje eit gardsnamn. I skriftlege kjelder finn ein namnet attende i 1323. Nokre skrivemåtar (etter Rygh): Læradali (1323), Læradal (1385), Lærdall (1427), Lerdall (1532), Leierdall (1608). Namnet er truleg frå ei elv kalla Lærr i gammal tid. Ei tolking av dette namnet er elv med rike grasmarker på begge sider.
Prestegjeld, skipreide og tinglag
Fjellovergangane til Austlandet har alltid vore viktige, både til Valdres og Hallingdal. Denne plasseringa gjorde at Lærdalsøyri vart ein av dei viktigaste marknadsplassane på Vestlandet.
Lærdal var på 1300-talet eit eige skipreide i Sygnafylket. På 1600-talet var skipreidet delt, då var Borgund vorte eige skipreide. Lærdal høyrde fram til 1662 til Bergenhus len og Indre Sogn fogderi.
Lærdal prestegjeld var i gammal tid delt i sokna Borgund, Tønjum, Hauge og Årdal. Området var i 1647 delt i dei tre skipreidene Borgund, Lærdal og Årdal. I 1750 høyrde Lærdal til Bergen stift, Bergenhus amt og Ytre og Indre Sogn Fogderi. I 1838 fanst det tre tinglag i prestegjeldet: Lærdal, Borgund og Årdal.
Kommunedelingar
Lærdal kommune vart skipa i 1837 og var identisk med prestegjeldet. I tida som følgde kom spørsmålet om Lærdalsøyri skulle få status som ladestad (by) opp. Fram til 1840 var det berre byborgarar som kunne driva handel, men då vart ei ny handelslov innført. Dermed fall det meste av grunnlaget for skipinga av Lærdal ladestad bort.
I 1860 vart Årdal skilt ut som eigen kommune og i 1863 som eige prestegjeld. 1. januar 1864 vart Borgund sokn skilt ut som eigen kommune. Men skule- og fattigstell skulle Borgund og Lærdal ha felles.
I 1890 hadde Lærdal kommune 2297 og Borgund kommune 831 innbyggjarar. Lærdal prestegjeld var delt i dei tre sokna Hauge, Tønjum og Borgund. Både Borgund og Lærdal var eigne tinglag og høyrde til Sogn fogderi.
I 1917 var Lærdal prestegjeld framleis delt i dei to kommunane Lærdal og Borgund. Prestegjeldet var delt i dei same tre sokna som i 1890. Både Borgund og Lærdal var eigne tinglag og høyrde til Indre Sogn sorenskrivardistrikt.
Samanslåing og grenseendringar
I 1964, nøyaktig 100 år etter at Borgund vart skilt ut frå Lærdal kommune, vart dei to kommunane slått saman att. Samstundes vart matrikkelgard nr. 1, Muggeteigen (m/Luggenes), og nr. 2, Bermål, i Årdal kommune overført til Lærdal.
Det var lenge usemje mellom grunneigarane i Lærdal og Vang om kvar grensa mellom eigedommane deira på Filefjell gjekk. Ved dom i Vestoppland Jordskifterett vart kommunegrensa i området Sulevatn-Suleskar fastsett i 1956. I 1951 tok eit skifte på Fillestølen til. Her måtte det fastsetjast grenser for området som skulle skiftast. Dette førte med seg at kommunegrensene i dette området måtte fastsetjast. Dommen i skiftesaka vart avsagt i 1960. Ei ny grensesak kom opp i 1974. Saka gjaldt område på nord- og sørsida av det førre området. Ved dom i saka i 1979 vart ny grense fastsett. Dommen førte med seg at grensa på sørsida av Smedalen flytta austover. Dei som reiste over Filefjell merka grenseendringa då grensesteinen vart flytta.
1. januar 1992 vart heile sørsida av Leikanger kommune overført til Vik kommune med unnatak av området aust for Aurlandsfjorden. Gardane i Frønningen vart overført frå Leikanger til Lærdal kommune. 1. januar 1995 vart Frønningen overført frå Fresvik sokn i Leikanger prestegjeld til Hauge sokn i Lærdal prestegjeld.