Herifrå styrte prost Dahl Eivindvik prestegjeld og Eivindvik prestegard. Den iherdige innsatsen til prosten gjorde prestegjeldet til noko likt eit velferdssamfunn, og prestegarden til eit mønsterbruk. I 2002 er det bibliotek i første høgda, og utstillingslokale i andre høgda.

From this house dean Dahl managed the Eivindvik parish and the Eivindvik vicarage. The energetic efforts of the dean turned the parish into something of a welfare society, and the vicarage into a model farm. In 2002, there is a library on the ground floor and exhibitions rooms on the upper floor.

Datering
2001.
Fotograf
Gunnar Ellingsen.
Eigar
Fylkesarkivet.

Herresalen - Prestebustaden i Eivindvik

Det staselege kvite huset nedanfor kyrkja i Eivindvik vert kalla Herresalen og var bustadhuset til "Eivindvigens anden skaber", prost Niels Griis Alstrup Dahl (1778 - 1852).

Aktiv prost

Det var Henrik Wergeland som gav prosten attesten "Eivindvigens anden skaber". Prost Dahl er kjend for innsatsen sin for samfunnet i Eivindvik, som folkeopplysar og velferdsutviklar. Han var ein viljesterk og målretta mann som sette opp mange nye hus i Eivindvik. Det kvite huset i empirestil nedanfor kyrkja, Herresalen, vart bygd av Dahl i 1819. Huset var hovudbygningen på prestegarden. Det var mange hus på garden, og prosten måtte selja nokre av dei for å kunne fullføre huset.
Bygningen skulle vere bustadhuset til han og kona Hylleborg. Dei to var utan born, men hadde teke to taterborn til seg i oppfostring. Prosten hadde òg ofte folk buande hos seg for kortare eller lengre periodar. Dei kunne vere sjuke folk som prosten gav behandling, "skoleholdere" eller konfirmantar som han gav undervisning, besøkande langvegs frå eller andre.

Image
Måleriet som har hange i kommunestyresalen i Eivindvik og som ein lenge trudde var eit portrett av prost Niels Griis Alstrup Dahl. No syner det seg å vera Nils Nilssen Dahl (1806-1854) som er portrettert. Denne Dahl var mellom anna stortingsmann for Søndre Trondhjems Amt og sokneprest i Eid.

This is the painting that hung in the meeting hall of the local council at Eivindvik and was believed for a long time to portray dean Niels Griis Alstrup Dahl. Now they have found out that it portrays Nils Nilssen Dahl (1806-1854) who was a representative at Stortinget for the old county of Søndre Trondhjems Amt, and a vicar at Eid.

Datering
Ukjend.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
I Gulen i gamal og ny tid.

Image
Området rundt prost Dahl sitt bustadhus, prestekaia, kyrkjetrappa, borgstova og kyrkja var ein travel møteplass på preikesundagane.

The area around the residence of dean Dahl, with the vicar's quay, the staircase leading up to the church, "borgstova" and the church was a busy meeting place every Sunday when there was a service.

Datering
1890.
Fotograf
Ukjend.
Eigar
Hans Edvard Hadlund / Fylkesarkivet, SFFf-95155.0004.

Empirestil

Huset er 16 m langt, 8,5 m breitt, og 5,8 m høgt under takskjegget. Det er bygt i furutømmer med kvitmalt bordpanel utanpå. Grunnmuren er av gråstein, og taket er tekka med teglstein. Huset ligg nær stranda, rett ved sida av den såkalla Prestekaia. Steintrappa som fører frå kaia og opp til kyrkja går forbi prosten sitt bustadhus. Både Prestekaia og kyrkjetrappa vart sette opp av prost Dahl. Empirestilen som pregar Herresalen er eit godt døme på prestebustadene til opplysningsprestane på attenhundretalet.

Image
Inngangsdøra til Herresalen. Til høgre for døra er det sett opp eit nokså diskré skilt som fortel at biblioteket held til her.

The main entrance to Herresalen. To the right of the door is a rather anonymous sign, showing that this is where the library is.

Datering
2001.
Fotograf
Gunnar Ellingsen.
Eigar
Fylkesarkivet.

Offentlege føremål

Då formannskapslova kom i 1837, vart Dahl den første ordføraren i kommunen. Kommunestyret fekk lokale i andre høgda i bustadhuset. Det er kan henda derfor bygningen vart kalla "Salsbygningen", og seinare "Herresalen", som er også er namnet no. I 1902 bygde sokneprest Ottosen ein ny hovudbygning på prestegarden, like attmed Krossteigen. Ein av grunnane skal ha vore at presten ikkje likte å bu nedanfor kyrkjegarden, då han frykta eit ugunstig sig derifrå. Då presten fekk seg ny bustad, vart Herresalen administrasjonshus for Gulen kommune med kontorlokale og kommunestyresal. Sparebanken og lensmannen har òg halde til i huset. Kommunestyret heldt møta sine i andre høgda heilt til seint på nittitalet. I dag er Gulen Folkebibliotek i den gamle prestebustaden.

Image
Herresalen er den store, kvite bygningen midt i biletet. Rett bak Herresalen ligg den vesle Borgstova frå femten- eller seksten-hundretalet. Borgstova er truleg den eldste bygningen laga av tre i Gulen, og har før vore prestebustad. Det grøne området bak Borgstova er kyrkjegard. Litt til venstre er det nye administrasjonshuset til kommunen, og heilt til venstre kan ein sjå delar av sokneprest Ottosen sitt bustadhus frå 1902. Begge desse husa vart bygde for å avløysa Herresalen. Langs den øvste kanten i biletet ser ein muren mot utmarka som sto ferdig rundt 1825. Han er 1,5 km lang, bygd i stein, og gjerda inn heile innmarka på prestegarden. I følgje prost Dahl vart han bygd i stein for å spara på skogen.

Herresalen is the big white building in the centre of the picture. Just behind Herresalen is the small "Borgstova" (servants' quarters), dating from the 16th or 17th century. Borgstova is probably the oldest building made of wood in the municipality of Gulen, and was previously used as a vicar's residence. The green area behind the Borgstova is the churchyard. A little further to the left is the municipal administration building, and to the extreme left is a part of vicar Ottosen's residence from 1902. Both houses were built to replace Herresalen. Along the upper edge of the picture we can see the 1.5-kilometre-long stonewall that fenced in the whole infield of the vicarage. According to dean Dahl, the wall was built in stone to save the forest.

Datering
Ukjend.
Fotograf
Arne Årseth.
Eigar
Studio Nordhordland.


Midtun, Magnor: Eivindvik før og no. 2001. Kleiva, Ivar: Niels Griis Alstrup Dahl. I: Historielaget for Sogn. Nr. 17. 1955.
Kleiva, Ivar: Niels Griis Alstrup Dahl II. I: Historielaget for Sogn. Nr. 18. 1956.
Statsarkivet i Bergen:
Norges Brannkasse. Gulen, Takstprotokollar.
Munnleg informasjon frå Magnor Midtun, Gulen.